Dante 01 (2008)

Kaç film oldu? Bilmiyorum valla, ben saymadım. Seyrettiklerimin hepsini yazıyorum. İsteyen saysın. Festivalin en merak ettiklerimden Dante 01 filmini nihayet izledim. Üstelik Marc Caro ile tanışıp söyleşi bile yaptım. İnanmayacaklar için birlikte fotoğraf çektirip, üstüne iki flyer’a imzasını attırdım. Filmin yorumu yazının devamında, röportaj ise pek yakında yayında. Gördüğünüz üzere “Arabaya benzin de koyim mi, abi” diyecek duruma gelmişiz artık.

Dante 01 – Marc Caro – Seyir Mekanı: Beyoğlu Emek

Jean-Pierre Jeunet ile birlikte çektikleri Şarküteri ve Kayıp Çocuklar Kenti ile hatırladığımız Marc Caro çizgi roman fantastiğiyle, bilimkurguyu harmanlandığı ilginç, sofistike ve cesur denebilecek bir filmle çıktı festival seyircinin karşısına. Önceki iki filmindeki masalsı havanın yerini daha karamsar, daha karanlık ve daha mistik havaya bırakması kimilerini memnun etmedi tabi. Ama benim gibi 2001 Uzay Macerası ve Solaris hayranı bilimkurgu meraklıları bu filmi şimdiden fetiş filmleri arasına yerleştirmeye hazırlanıyor.

Caro gerçekten de Dante 01’i yaratırken belli ki onu bugüne kadar etkileyen yapııtların tortusunu filme taşımaktan çekinmemiş. Filmin hikayesinin uzayın derinliklerindeki bir istasyonda geçmesi, bu istasyonun sıradışı bir gezegenin yörüngesinde olması, istasyonda bilimadamlarının olması ve klostrofobik atmosferiyle Solaris’i; hikayenin mistik yönü ise 2001 Uzay Macerası’nı akla getiriyor ilk anda. Daha popüler bir filmle paralellik kurmak gerekirse de David Fincher’ın çektiği üçüncü Alien filmiyle Dante 01 arasındaki benzerliklerin dikkaç çekici olduğu söylenebilir. İkisinde de hikaye uygarlığın çok uzağındaki tecrit edilmiş bir mekanda geçiyor. Daha da önemlisi iki filmin karakterleri de toptan kafası kazıtılmış, akıl sağlığı pek de yerinde olmayan mahkumlar. Caro’nun kankası Jeunet’nin ilk Hollywood macerası Alien: Resurrection’a da değinmek gerekir. Çünkü Dante 01 ile aynı formül üstünden yürüdüğü söylenebilir onun da. Nedir o formül: kurbanlar + düşmanlar + kurtarıcı + tecrit edilmiş mekan x karmaşa. Kurbanlar her iki filmde de otorite ve otorite karşıtı olarak kategorize oluyorlar. Yine her iki filmde de otoriteyi temsil eden kurban gurubu (a) düşmanı inceleme ve ehlileştirme peşinde. B gurubu ise isteği dışında olaylara dahil oluyor. Kurtarıcı görevini üstelene ise insanüstü özellikler sergileyen bir figür. Alien:Resurrection’da bu Ripley; Dante 01′de ise isimsiz bir tutuklu. Kurtarıcı hep otorite tarafından esaret altında tutuluyor. Bu da onun başlangıçta b gurubu kurbanlarla müttefik olma durumunu doğuruyor. Bu gurubun içinden çıkan bazı çatlak seslere rağmen…

Çizgi romanların sinemaya üstün geldiği nokta yaratıcısının hayal gücünü daha sınırsız kullanabilmesine imkan vermesi. Sinemada seyirciye şatafatlı bir sahne gösterebilmek için büyük paralar ve insan gücü harcamanız gerekirken bundan çok daha karmaşık bir sahne çizgi romanda yalnızca tek bir çizer tarafından kısa bir sürede yaratılabilir. Bu da çizgi romancıya sinemacıdan daha özgür davranabilme, düş gücünü daha sınırsızca kullanabilme lüksü getirir. Süper kahramanların önce çizgi romanlarda arzı endam etmesinin en büyük sebeplerinden biri budur. Caro da bir çizgi romancı. Sinemadan önce çizgi romanlar yapmış biri. Buradan gelen bir alışkanlıkla Dante 01’ini yaratırken düşgücünü hiç sınırlamamış. Başkalarının saçma bulacak olmasını dert etmemiş.

Ama ne yazık ki sinemanın çizgi romana açık ara üstün geldiği nokta ise, sinemanın çok daha büyük kitlelerce tüketiliyor olması. Çizgi roman okurları asgari müşterekte buluşup benzer özellikler sergilerken sinema seyircisi dediğimiz büyük kitle çok farklı özellikleri, zevkleri, algıları olan insanlardan oluşuyor. (Bunun için hiç riske girmemek prensibiyle çekilen gişe canavarı filmler denemiş formüller üstünden yürüdüğü için hep birbirine benziyor.) Dolayısıyla Caro’nun filmin finalini bir sinemacı olarak değil de bir çizgi romancı gibi getirmesi çoğunluğu memnun eden bir tercih olmuyor. (Bu Caro’nun umurunda değil tabi.) Bu ancak belli bir kesimin hazmedebileceği bir şey. Filmi seyrettiğim salonda insanların verdiği tepki de bu argümanımı destekler nitelikteydi zaten. Filmin karanlık ve karamsar atmosferi de mainstream sinema izleyicisini salondan hoşnutsuz ayrılmasına neden olacak bir başka tercih. Ama Caro zaten bir tüccar değil, bir sanatçı. Dante 01 onun gişeyi düşünerek film yapmayacağının ilanı aslında. Ama dünyanın ve sektörün gerçeklerini düşünürseniz, bu onun kariyeri boyunca çok fazla film çekemeyeceği gibi acıklı bir tablo da koyuyor önümüze. Çünkü Caro’nun çektikleri “görselliği ön planda olan filmler.” Ki bu aynı zamanda “pahalı filmler” demenin bir başka yolu. Kitlelere hitap etmeyen pahalı filmler de yapımcıların pek yanaşacağı türden projeler değiller.

Dante 01 ülkemizde de vizyona girmeyebilir. Neyse ki ben bu filmi sinemada seyretme şansı buldum. Çünkü DVD’den aynı keyfi verecek bir film değil bu.

Yazan: Landlord

Not: Bu yazı Ters Ninja blogu ile yazı değişimi çerçevesinde Öteki Sinema’da yayınlanmaktadır. (Ver Yetimhane’yi al Dante 01’i durumları oldu biraz. :))