Öteki Sinemaİstanbul Modern Sinema, bu yıl beşincisini gerçekleştirdiği “Yönetmenlerle Buluşma” programında Türkiye’nin güncel sinema kültüründe sanatsal kimliği ve özgün yaklaşımlarıyla öne çıkan yönetmenleri konuk etmeye devam ediyor. Buluşma dizisinin bu yılki konuğu, yönetmenliğinden önce sinemaya Yeşilçam döneminde giren, 1980’lere damgasını vurmuş önemli filmlerin senaryosunu yazan Ümit Ünal. Ünal’ın bu dönem öne çıkan senaryoları arasında; ilki 1986 Milliyet Gazetesi Senaryo Yarışması’nda Birincilik Ödülü alan ve Halit Refiğ tarafından filme çekilen Teyzem (1986) olmak üzere, Atıf Yılmaz’ın Hayallerim, Aşkım ve Sen (1987) ve Tunç Başaran’ın Piano Piano Bacaksız’ı (1989) gibi filmleri sayabiliriz.
Ümit Ünal yönetmenliğini ve yapımcılığını üstlendiği ilk film 9’u (2001) dijital çekti. 9, tıpkı sonrasında çekeceği Ara (2008) ve Nar (2011) gibi, tek mekânda geçen ve psikolojik gerilime varan karakter odaklı bir dramdı. Küçük bütçelerle, edebiyatı sinemadan ayırarak, yeni yollarla klasik dramatik anlatı unsurlarını kıran Ümit Ünal, hikayelerinde “medyalararası” ilişkiyle, metafiziksel gerilimle ilgileniyor. Kendi yaşamından öğelere yer verse de, nihayetinde toplumsal ve kültürel düzlemdeki yırtılmalara, boşluklara bakan bir sinemacı. Hasan Ali Toptaş’ın romanından uyarladığı Gölgesizler (2008), girdikleri labirentte kaybolan karakterleri anlatırken korku-gerilim Ses (2010), dokunaklı bir anne-kız ilişkisi üzerine bir tür filmi. Yönetmenin son filmi ise Demet Evgar’ın başrolünde oynadığı, mutfakta geçen kara komedi Sofra Sırları (2018).
Yönetmenlerle Buluşma programı dahilinde Ümit Ünal’ın filmografisinden seçilmiş film gösterimleri, sinema yazarlarının sunumları ve oyuncu ve film ekiplerinin katılımıyla gerçekleşiyor.
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
TEYZEM, 1986
Türkiye |DVD, Renkli, 101’ | Türkçe
Yönetmen: Halit Refiğ
Senarist: Ümit Ünal
Oyuncular: Müjde Ar, Haldun Ergüvenç, Yaşar Alptekin
Usta yönetmen Halit Refiğ’in Ümit Ünal’ın senaryosundan sinemaya uyarladığı Teyzem, Ünal’ın kendi teyzesinden esinlenerek kaleme aldığı bir hikaye. Üftade baskıcı üvey babasının evinde yaşarken tek umudu aşık olduğu genç adamla evlenip mutsuz hayatından kurtulmaktır. Ancak genç adam onu bir çırpıda terk edince zaman içinde Üftade’nin mutsuzluğu katlanarak artar ve çocukluğundan gelen travmaların da etkisiyle akli dengesini kaybetmeye başlar. Teyzem, toplumun kadına biçtiği roller, mahalle baskısı ve varoluşsal arayışlara dair zamansız bir film.
HAYALLERİM, AŞKIM VE SEN, 1987
Türkiye |DVD, Renkli, 100’ | Türkçe
Yönetmen: Atıf Yılmaz
Senarist: Ümit Ünal
Oyuncular: Türkan Şoray, Oğuz Tunç, Müşfik Kenter
Bir yetimhanede büyüyen ve çocukluğundan itibaren sinema tutkunu olan Coşkun, ünlü oyuncu Derya’ya aşıktır. Onun için yazmaya çalıştığı senaryoda özgün bir karakter yaratmaya çalışsa da, Derya’ya aşık olmasına sebep olan iki karakterin etkisinden bir türlü kurtulamaz; o kadar ki, hayalinde bu iki karakterle sürekli konuşur, hatta aynı evde yaşar. Bir zaman sonra gerçek hayatta Derya ile tanışınca, senaryosunda tam istediği gibi bir karakter yaratmayı başarır ve senaryo filme çekilir. Ancak film, sektörün şartlarından ötürü pek de hayal ettiği gibi olmayacaktır. Türkan Şoray’ın dört farklı tiplemeyi birden oynadığı Hayallerim, Aşkım ve Sen aynı zamanda Yeşilçam dönemine ve sinema sektörüne de eleştirel yaklaşımıyla öne çıkıyor.
PİANO PİANO BACAKSIZ, 1992
Türkiye |DVD, Renkli, 80’ | Türkçe
Yönetmen: Tunç Başaran
Senarist: Ümit Ünal
Oyuncular: Rutkay Aziz, Emin Sivas, Meriç Başaran
Piano Piano Bacaksız, Kemal Demirel’in aynı adlı romanından Ümit Ünal tarafından senaryolaştırılmış ve Tunç Başaran tarafından beyazperdeye uyarlanmış bir umut hikayesi. 1940’ların savaş yorgunu Türkiyesi’nde yıkık dökük bir konakta bir arada yaşayan ve tek dertleri karınlarını doyurmak olan, çok farklı geçmiş ve özelliklere sahip bir grup insanın yaşama tutunma mücadelesini, küçük Kemal’in naif bakış açından izliyoruz. Bir yandan dönemin karanlık ruh haline ve zorlu sosyo-ekonomik şartlarına tanık olurken diğer yandan o döneme şahitlik eden bir çocuğun hayalleri ve umutlarıyla baş başa kalıyoruz.
9, 2002
Türkiye |DVD, Renkli, 91’ | Türkçe
Oyuncular: Ali Poyrazoğlu, Serra Yılmaz, Cezmi Baskın
Ümit Ünal’ın yönetmenliğini yaptığı ilk uzun metrajlı film olan 9, aynı zamanda Türkiye’de tamamı dijital olarak çekilen ilk film. 9, İstanbul’un bir mahallesinde öldürülen kimsesiz bir kızın katilini bulmak için yapılan sorguyu konu alıyor. Ünal’ın tek mekânda çekmeyi tercih ettiği bu polisiyede mahallenin sıradan vatandaş gibi görünen sakinlerinden altısının polis kamerasına anlattıklarına tanıklık ediyoruz. Eski devrimci Salim, 13 yıl Amerika’da yaşayıp dönmüş “Amerikalı”, anaçlığıyla tanınan Saliha, mahallenin bıçkın delikanlısı Tunç ve fotoğrafçı Firuz gibi toplumun farklı kesimlerini temsil eden karakterler üzerinden toplumsal bir eleştiri de sunan film, 75. Akademi Ödülleri’nde Türkiye’nin Oscar adayı olarak da seçilmişti.
ANLAT İSTANBUL, 2005
Türkiye | DVD, Renkli, 99’ | Türkçe, İngilizce altyazılı
Yönetmenler: Ümit Ünal, Ömür Atay, Kudret Sabancı, Yücel Yolcu, Selim Demirdelen
Oyuncular: Altan Erkekli, Özgü Namal, Mehmet Günsür, Erkan Can, Azra Akın, Nejat İşler
Beş ayrı yönetmenin ortak çalıştığı, senaryosu Ümit Ünal’a ait film, çocukluğumuzdan bu yana dinlediğimiz Fareli Köyün Kavalcısı, Pamuk Prenses, Külkedisi, Uyuyan Güzel, Kırmızı Başlıklı Kız gibi klasikleşmiş beş masalı günümüz İstanbulu’na uyarlıyor. Çekimleri Beyoğlu, Yeşilköy, Balat, Suriye Pasajı, Galata Köprüsü, Hasköy, Bayrampaşa ve Kadıköy’de gerçekleştirilen film, bir nevi İstanbul panoraması. Ümit Ünal ayrıca filmin Fareli Köyün Kavalcısı uyarlaması olan bölümünün de yönetmeni.
ARA, 2007
Türkiye |DVD, Renkli, 89’ | Türkçe
Oyuncular: Erdem Akakçe, Selen Uçer, Betül Çobanoğlu, Serhat Tulumluer
Ümit Ünal’ın yazıp yönettiği ikinci uzun metrajı Ara, izleyenleri tek mekânda 1998 ile 2008 yılları arasında bir yolculuğa çıkarıyor. Türkiye’nin değişen şartları ve yaşam kültürü içinde arada kalmış iki çiftin on yıllık bir dönemdeki iniş çıkışlarını izliyoruz. Ara ile “kendi kuşağının dertleri üzerine yoğunlaştığını” belirten Ünal, kronolojik bir anlatım yerine zamanı parçalayarak bir kurgu yapmayı seçmiş. Film, odağına aldığı iki çiftin yıllar içindeki ilişkilerini, bir yandan başarılı olmaya çalışırken aslında hiç bir şey üretmeyen yaşamlarını ve arada kalmışlıklarını gerçekçi diyaloglar ve başarılı oyunculuklarla perdeye aktarıyor.
GÖLGESİZLER, 2009
Türkiye |DVD, Renkli, 97’ | Türkçe
Oyuncular: Selçuk Yöntem, Taner Birsel, Hakan Karahan, Arsen Gürzap, Hakan Karahan, Ertan Saban
Ümit Ünal’ın 1994 yılında Yunus Nadi Roman Ödülü’ne layık görülen aynı adlı Hasan Ali Toptaş romanından sinemaya uyarladığı Gölgesizler, zamanın sonsuz bir baharda donup kaldığı, nerede olduğu belli olmayan bir köyde geçiyor. Filmde alışageldiğimiz birkaç başrol yerine usta oyuncu kadrosu tarafından canlandırılan 22 ana karakter yer alıyor. Köyde açıklanamayan kayıplar ve çeşitli tuhaflıklar meydana gelmektedir. Yıllardır kayıp olan berber aniden çıkageldiğinde bu defa da yılmadan onun yolunu gözleyen eşi kaybolur. Köyün en güzel kızı Güvercin kaybolduğunda sorguya çekilen genç akli dengesini kaybeder. Kimsenin açıklayamadığı tüm bu tuhaflıklar köy halkını şaşkına çevirecektir.
SES, 2010
Türkiye |35mm, Renkli, 97’ | Türkçe
Oyuncular: Mehmet Günsür, Selma Ergeç, Işık Yenersu
Bir bankanın çağrı merkezinde çalışan Derya, rutin ve sade bir hayatı olan genç bir kadındır. Her ne kadar yaşadığı hayattan pek memnun olmasa da alıştığı düzeni değiştirmek için de pek bir şey yapmaz. Bir gün nereden geldiğini bilmediği sesler duymaya başlar, ancak seslerin gerçek olduğunu kendine bile itiraf edemez. Bir süre sonra tüm hayatını ele geçirecek olan bu sesler Derya’nın patronu Onur’u takip etmesini isteyecek ve genç kadının hayatını kabusa çevirecektir.
NAR, 2011
Türkiye |DCP, Renkli, 81’ | Türkçe
Oyuncular: Serra Yılmaz, İrem Altuğ, Erdem Akakçe, İdil Fırat, Şükran Ovalı
Haksızlığa uğradığını düşünen bir kadının hakkını aramaya kalkışıyla başlayan Nar, apayrı şeylere inanan dört kişiyi bir evin içinde, yarım gün gibi kısa bir sürede adalet ve kendi inançları konusunda ciddi bir sorguya tabi tutuyor. Yarı aksiyon yarı fantastik öğelerin katkısıyla, filmde herkes kendi geçmişiyle hesaplaşıyor. [/box]