Murat Tolga ŞenFestivaller görmüş geçirmiş sinema seyircisi için mayın tarlası gibidir. Özellikle son 10 yıl içinde yaratıcılıktan ya da fikirden eser barındırmayan ama biçimsel olarak serbest salınımın kitabını yazan filmlerden gına geldi! Bu fabrikasyon “festival filmlerinin” iplikleri pazara çıkmak üzere ama bizim bekleyecek takatimiz kalmadı. Bu yüzden Ötekiciler için İstanbul Film Festivali’nden film önerileri yapmaya karar verdik.
31. İstanbul Film Festivali sinemalarının fuayesinde entelektüel görünmek uğruna minimalist bir işkence tezgahında kaybolmaya niyetimiz yok! Ciddi film eleştirmenlerine göre sinemanın posası sayılabilecek işlere bayılıyoruz çünkü… Neyse ki son yıllarda festivaller giderek artan sayıda bu tür örneklere yer vermeye başladılar. Bu yıl ki İstanbul Film festivalinin bir Wuxia kategorisi bile var!
Biz de madem öyle, kendi kafamıza uyan bir izleme ve önerme listesi çıkaralım dedik. İşte Öteki Sinema’dan arsız izleme önerileri… Bunları izledim diye sağa sola hava atamazsınız, hatta “festivale gittin de karate filmi mi izledin?” diye dalga bile geçerler sizle ama içinizde çocukça bir coşku olur, “festival” kelime karşılığını bulur…
[tab: Murat Tolga Şen]
DUVAR / THE WALL / Alan Parker / 1982
Oyuncular: Bob Geldof, Christine Hargreaves, James Laurenson / İngiltere / 35 mm / Renkli / 95’ / İngilizce; Türkçe altyazılı
Delilik ile dahilik arasındaki sınırda duran bir rock yıldızının zihniyle karşı karşıyayız. Bir yabancılaşma duvarının örülüşünü ve yıkılışını canlı olarak izliyoruz. Duyulara bir taarruz bu. Tüm zamanların en başarılı ve en bilinen rock albümlerinden biri olan The Wall’un özüne sadık sinema uyarlaması. Pink Floyd’un has adamı Roger Waters imzalı senaryosuyla Duvar umutsuz, kendisinden nefret eden bir rock yıldızının kendi hayatını algılayışı ve dibe vuruşunu anlatan dışavurumcu, simgesel, stilize ve karanlık bir müzikal. Zamana meydan okuyan bu rock klasiğini on yıllar sonra beyaz perdede izlemek için olağanüstü bir fırsat.
BLACKTHORN | Mateo Gil / 2011
Oyuncular: Sam Shepard, Eduardo Noriega, Stephen Rea / Bolivya / 2011 / 35 mm / Renkli / 100’ / İngilizce-İspanyolca; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Butch Cassidy ile Sundance Kid’in 1908 yılında Bolivya ordusuyla bir çatışmada öldürüldüğü söylenegelir hep. Peki ya Butch Cassidy kurtulmuş ve gözlerden uzak bir Bolivya köyünde James Blackthorn adıyla sakin bir hayat sürüyor olsa? Tarihi olayları alternatif sonuçlarıyla ele alan bu ilginç western’de, ABD’den uzakta geçirdiği uzun sürgün hayatından bıkmış Cassidy, ölmeden önce ailesini yeniden görme umuduyla uzun bir yolculuğa çıkar, fakat hırslı ve genç bir suçluya rastlamasıyla planları alt üst olur. Böylece Sundance Kid ile geçirdikleri görkemli günlerden beri yaşamadığı türden son bir maceranın içine düşer.
BASKIN | Gareth Evans /2012
Oyuncular: Iko Uwais, Joe Taslim, Pierre Gruno / Endonezya / 2012 / 35 mm / Renkli / 100’ / Endonezce; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Bir vurucu tim, Cakarta’nın fakir mahallelerinden birindeki bir apartmanın uyuşturucu tüccarı olan sahibini yakalamak için kapıya dayanır. Katiller, çeteler, tecavüzcüler ve hırsızlar için sığınak olmuş bu binaya daha önce hiç baskın düzenlenmemiştir. Haberin yayılmasıyla ışıklar söndürülür ve çıkışlar kapatılır. Vurucu tim altıncı katta mahsur kalmıştır. Kurtulabilmek için apartmanın üst katlarına doğru ilerlemeleri gerekmektedir. Yılın en iyi ve kanlı aksiyon filmlerinden biri olan yapımın başrollerinde Asyalı yeni aksiyon süperstarı Iko Uwais ve Endonezya judo şampiyonu Joe Taslim yer alıyor.
GURBET KUŞLARI | Halit Refiğ / 1964
Oyuncular: Tanju Gürsu, Filiz Akın, Özden Çelik / Türkiye / 1964 / DCP / Siyah-Beyaz / 90’ / Türkçe; İngilizce ve Fransızca altyazılı
Halit Refiğ, filmin çekildiği dönemin, yani 1960’ların en önemli toplumsal meselesi olan göç olgusuna bakışıyla bir ilki gerçekleştirmiştir. Senaryosunu Orhan Kemal’le birlikte yazdığı bu önemli filminde Refiğ, daha iyi bir yaşam sürebilmek için Kahramanmaraş’tan İstanbul’a gelen bir ailenin verdiği yaşam mücadelesini ve çöküşünü anlatır. Muhteşem siyah beyaz görüntülere sahip filmin başında ataerkil ailenin babası uyarır: “Dikkat edin, birbirimizi yitirmeyelim.” Nitekim ekonomik ve kültürel sorunlarla baş edemeyen aile, büyük umutlarla geldiği bu dev kente “kurban” verecektir. Filmde göçe neden olan çaresizlik kadar, kentin taşraya hazırlıklı olmadığının da altı çizilir. İstanbul’un sembollerinden Haydarpaşa Garı finalde “kara tren”le terk edilen hüzünlü bir platformdur. Ve bu ne ilk ne de sondur; göç sürmektedir.
BOLLYWOOD: AŞK HİKÂYELERİNİN EN GÜZELİ | Rakeysh Mehra, Jeff Zimbalist / 2011
Oyuncular: Amitabh Bachchan, Aishwarya Rai Bachchan, Shammi Kapoor / Hindistan / 2011 / DCP / Renkli / 81’ / Hintçe-İngilizce; İngilizce ve Türkçe altyazılı
“Bir gönül ilişkisini nasıl anlatırsınız? Dünya çapında neredeyse iki milyar kişide yetmiş yılı aşkın süre devam etmiş bir gönül ilişkisi…” Bollywood’un beyin takımından Shekhar Kapur bu fenomenle kendi gönül bağını şöyle tanımlıyor: “Ondan nefret ediyoruz ve ona bayılıyoruz; hem geri olduğunu düşünüyor hem modern buluyoruz onu. Melodram mı, yoksa efsane mi?” Bollywood, aşk hikâyeleri ve muazzam koreografileriyle dünyayı büyülüyor. Bazılarına göre Hindistan’ı bir arada tutan tek kültür o. Bazıları da Hintliler için en yozlaştırıcı şey olduğunu söylüyor. Bu dünyayı incelemeye çalışan yönetmenlerimiz ise Bollywood’un yoğun temposuna ve zevklerine teslim olurken beyazperdeye bir “Bollywood yaşanmışlığı” sunmayı yeğliyor.
KATİLLER DEVRİ | Su Chao-pin, John Woo / 2010
Oyuncular: Michelle Yeoh, Jung Woo-sung, Wang Xueqi / Çin-Hong Kong-Tayvan / 2010 / 35 mm / Renkli / 117’ / Çince; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Nefes kesici kılıç dövüşleri, biraz mizah ve insanın içini burkan bir aşk hikâyesi. Renklere boğulan bu görsel şölenin kahramanı Zeng, bir keşişin tavsiyesiyle evlenip normal bir hayat yaşamaya başlamıştır. Acımasız bir çetenin elinden kocasıyla birlikte zar zor canlarını kurtardıktan sonra eskiden mensubu olduğu çetenin dikkatini çeker. Fazla zaman geçmeden, aslında kocasının da bazı karanlık sırları olduğunu fark eder. Bu arada, bir keşişin kutsal emanetlerinin de Kara Taş adlı kötü bir klandan korunması gerekmektedir.
AT | Ali Özgentürk / 1981
Oyuncular: Genco Erkal, Harun Yeşilyurt, Güler Ökten, Ayberk Çölok / Türkiye / 1981 / 35 mm / Renkli / 116’ / Türkçe; İngilizce altyazılı
Ali Özgentürk’ün Hazal’dan sonraki bu ikinci filmi “küçük insanların”, İstanbul’da hiçbir zaman görülmeyenlerin trajedisine odaklanıyor. Hüseyin, oğlu Ferhat’ı okutmak için köydeki evini ipotek ettirip İstanbul’a gelir. Ancak İstanbul’da kök salmak kolay değildir. Yenilgiyi kabullenmeden direnmeyi denese de büyük şehir ondan daha kuvvetlidir.
KORSANLAR! | Peter Lord, Jeff Newitt / 2011
Seslendirenler: Hugh Grant, David Tennant, Imelda Staunton, Salma Hayek / İngiltere-ABD / 2011 / DCP–3D / Renkli / 88’ / Türkçe
Açık Denizler’de kan donduran gür sakallı Korsan Kaptan’ın hırsı sınır tanımaz. Serseri tayfalarının başındaki Kaptan’ın bir hayali vardır: Şeytani düşmanları Kara Bellamy ve Pala Liz’i alt edip Yılın Korsanı Ödülü’nü almak. Kahramanlarımız egzotik Kan Adası sahillerinden Viktorya dönemi Londra’sının puslu sokaklarına doğru bir maceraya çıkar. Yol boyunca şeytani bir kraliçeyle savaşır ve bahtsız, genç bir bilim adamıyla birlik olurlar; fakat korsanların en sevdiği şey olan maceradan da asla uzaklaşmazlar. Gideon Defoe’nun The Pirates! adlı serisinin ilk iki kitabına dayanan bu büyüleyici üç boyutlu stop-motion animasyon, Wallace & Gromit ve Tavuklar Firarda’nın yapımcılarından geliyor.
ŞEYTANIN YÜZÜ | Dominik Moll / 2011
Oyuncular: Vincent Cassel, Déborah François, Joséphine Japy / Fransa-İspanya / 2011 / 35 mm / Renkli / 101’ / Fransızca; Türkçe altyazılı
Gotik yazar Matthew Gregory Lewis’in 1796 tarihli romanının yeni uyarlaması Şeytanın Yüzü, doğaüstü öğeler içeren dini bir gerilim filmi görüntüsü altında bir ahlak hikâyesi anlatıyor. Ünlü Fransız aktör Vincent Cassel, inancı sorgulanan dindar, çalışkan ve saygıdeğer rahip Ambrosio rolünde. Doğduğunda bir Kapuçin manastırının kapısına terk edilen Ambrosio, dürüstlüğünden çekinilen çetin bir vaizdir, fakat kör edici baş ağrıları ve yinelenen kâbuslardan mustariptir. Asla baştan çıkarılamayacağından emin olsa da gizemli bir çırağın gelişiyle inançları sarsılacak ve günaha sürüklenecektir. Yönetmen Moll, Lemming ve Harry, İyiliğinizi İsteyen Bir Dost ile tanınıyor.
FAHİŞELERE GÜZELLEME | Michael Glawogger / 2011
Avusturya-Almanya / 2011 / 35 mm / Renkli / 119’ / Tayca-Bengalce-İspanyolca; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Fahişelere Güzelleme fahişelik üzerine üç kanatlı bir resim sunuyor: üç ülke, üç dil, üç din… Bu en mahrem eylem, karşılığında daima para alınan bir meta haline gelmiştir; oysa kadınların hayatına hikâyelerden başka bir zenginlik getirmez. Tayland’da kadınlar camların ardında durup kendi yansımalarına bakarak müşteri bekler. Bangladeş’te erkekler, arzularını kiralık kızlarla doyuma kavuşturmak için bir aşk mahallesine gider. Meksika’da ise kadınlar, kendi gerçeklikleriyle yüzleşmemek için, kadın gibi ölebilsinler diye dua eder. Tüm bu kadınlar, bir adam ile bir kadın arasında geçebilecek fiziksel ve duygusal her şeyi yaşamıştır bile.
ALPLER | Yorgos Lanthimos / 2011
Oyuncular: Aggeliki Papoulia, Aris Servetalis, Johnny Vekris / Yunanistan / 2011 / 35 mm / Renkli / 93’ / Yunanca; İngilizce ve Türkçe altyazılı
2011’in en çok konuşulan filmlerinden Köpekdişi’nin yönetmeni Yorgos Lanthimos’un merakla beklenen ikinci uzun metrajlı filmi. Bir hemşire, bir sağlık görevlisi, bir jimnastikçi ve onun koçu, ücretli bir hizmet geliştirmiştir. Randevu sistemiyle, ölen kişilerin yerine geçip ölenin akraba, dost veya iş arkadaşlarına hizmet vermektedirler. Şirketin adı Alpler’dir. Alpler’in üyeleri gizlilik, duygusal ilişki kısıtlaması, üyelikleri için ölmeye veya öldürmeye hazır olmak gibi sıkı kurallarla çalışmaktadır. Fakat hemşire bu kurallara uymaz.
FAUST | Alexander Sokurov / 2011
Oyuncular: Johannes Zeiler, Anton Adasinskiy, Isolda Dychauk / Rusya / 2011 / 35 mm / Renkli / 135’ / Almanca; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Efsanevi bir klasiğin etkileyici yorumu olan Altın Ayı ödüllü Faust, usta Rus yönetmen Sokurov’un “gücün yozlaşması”nı inceleyen dizisinin Moloch, Boğa ve Güneş’i takip eden son filmi. Goethe’nin bilginin arayışı hakkındaki trajedisinden esinlenen Faust 19. yüzyılda geçiyor ve yapıta adını veren, ruhunu şeytana satan kahramanını izliyor. O bir düşünürdür, fikirlerin sözcüsü, haberleri yayan kişidir; entrikacıdır, hayalperesttir. Açlık, açgözlülük, şehvet gibi temel güdülerin yönlendirdiği adsız bir adamdır. Goethe’nin Faust’una meydan okuyan mutsuz, peşine düşülmüş bir varlıktır. İlerlemek mümkünse neden olduğun yerde durasın ki?
AZRAİL’İ BEKLERKEN | Marjane Satrapi, Vincent Paronnaud / 2011
Oyuncular: Mathieu Amalric, Edouard Baer, Maria De Medeiros / Fransa / 2011 / 35 mm / Renkli / 91’ / Fransızca; İngilizce ve Türkçe altyazılı
The New York Times’a göre “bir film ziyafeti” olan, Marjane Satrapi’nin 1950 İran’ında geçen eğlenceli, hüzünlü ve melankolik yeni uzun metrajlı filmi, bir hite dönüşen Persepolis’in ardından geliyor. Satrapi’nin kendi çizgi romanından uyarlanan bu canlı çekim filmde hikâye, enstrümanı kırıldığında ölmeye karar veren dünyaca ünlü keman virtüözü Nasser’in canını almaya gelen Azrail tarafından aktarılıyor. Azrail’in gelmesi için geçen sekiz günlük sürede Nasser, başarısız okul günlerinden erkek kardeşine, aşksız evliliğinden sigara tiryakisi annesine ve İran isimli çocukluk aşkına kadar, hayatını yeniden yaşıyor.
BEYNİNDEN VURULMUŞ | Pen-ek Ratanaruang / 2011
Oyuncular: Nopachai “Peter” Jayanama, Sirin “Cris” Horwang, Chanokporn “Dream” Sayoungkul / Tayland-Fransa / 2011 / 35 mm / Renkli / 105’ / Tayca; İngilizce ve Türkçe altyazılı
69 ve Evrendeki Son Yaşam gibi gerilimle kara komediyi harmanlayan filmlerin yönetmeni Pen-ek Ratanaruang, geçmişini unutmaya çalışan fakat geçmişi tarafından unutulmayan bir adamı konu alan, Tay usulü kara filmlere geri dönüyor. Polis, siyaset, yeraltı dünyası ve karma, hepsi “uzman katil” Tul’un peşindedir. Ne var ki Tul bir “iş” sırasında başından vurulur ve üç ay komada kalır. Fakat gözlerine bir şey olmuştur ve artık yalnızca altı üst, yani ters görebilmektedir. Sonrasında aydınlanma yoluna koyularak “Dört Yüce Gerçeğin” peşine düşen Tul, bitmek tükenmek bilmeyen şiddet döngülerini ve “karanlık tarafa” geçişini anımsayarak ideallerini ve adalet anlayışını sorgular.
AŞK PERİSİ | Dominique Abel, Fiona Gordon, Bruno Romy / 2011
Oyuncular: Dominique Abel, Fiona Gordon, Philippe Martz, Bruno Romy / Belçika-Fransa / 2011 / 35 mm / Renkli / 94’ / Fransızca; Türkçe altyazılı
Mümkün olmayan bir aşkın imkânsız işleyişi: Bir insan ile bir perinin aşkı. Yaşamın gerçekliğini büken bir aşk hikâyesi. Bir motelin gece resepsiyoncusu olan Dom’un sakin gecesi önce İngiliz bir turistin, sonra da peri olduğunu iddia edip ona üç dilek hakkı sunan yalınayak bir kadının gelmesiyle hareketlenir. Bir dizi gülünç olay boyunca Dom ve peri aşkları uğruna bir araya gelmek için çabalar; çatıların tepesinden sualtına kadar uzanan macera böyle başlar. Yönetmen üçlüsü Abel, Gordon ve Romy 2009’da İstanbul Film Festivali’ne dansa renkli bir davet niteliğindeki Rumba ile katılmışlardı.
ÖLÜM LİSTESİ | Ben Wheatley / 2011
Oyuncular: Neil Maskell, Michael Smiley, Myanna Buring / İngiltere / 35 mm / Renkli / 95’ / İngilizce; Türkçe altyazılı
Seyircinin hem korkacağı hem de sinirlerinin bozulacağı bir film yapma fikrinden yola çıkan ödüllü reklam filmi yönetmeni Ben Wheatley, senaryoyu kendi kâbuslarını temel alarak yazdı. Askerlikten kiralık katilliğe geçiş yapan Jay’i hem fiziksel hem de ruhsal olarak yaralayan Kiev bozgununun üzerinden sekiz ay geçmiştir. Ortağı Gal, onu yeni bir işi kabul etmesi için zorlamaktadır. Bu yeni görevin karanlık ve tedirgin edici derinliklerine daldıklarında Jay bir kez daha çözülmeye başlar; korku ve paranoyayla karanlığın kalbine sürüklenir.
TEPEDEKİ EV | Goro Miyazaki / 2011
Seslendirenler: Masami Nagasawa, Junichi Okada, Keiko Takeshita / Japonya / 2011 / 35mm / Renkli / 91’ / Japonca; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Dünyanın en ünlü anime stüdyosu, 1963’ün Yokohama’sında geçen “yaşamdan bir kesit”, günlük hayattan bir hikâyeyle karşımızda. 1980 tarihli bir shojo manga’ya dayanan hikâye bizzat yönetmenin babası Hayao Miyazaki tarafından filme uyarlanmış. İlk gençlik dönemi aşkını anlatan dram, beş kişilik bir ailenin en büyük çocuğu olan Umi’nin hayatına odaklanıyor. Kore Savaşı sırasında kaybolan babasının döneceği ümidiyle Umi, her gün deniz kenarındaki evlerinden bir çift flama sallamaktadır. Bu esnada kendini bir de okulda bir öğrenci hareketinin içinde bulacaktır. Bu süreç içinde Jun’a âşık olur, fakat zaman içinde ikilinin arasında kan bağı olma ihtimali ortaya çıkacaktır.
BÜYÜLÜ DAĞIN SAVAŞÇILARI | Tsui Hark / 1983
Oyuncular: Biao Yuen, Hoi Mang, Adam Cheng / Hong Kong / 1983 / 35 mm / Renkli / 95’ / Çince; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Çin mitolojisinin zenginliği ve gücünü iblisler ve sihirbazlar gibi doğaüstü öğelerle birlikte WuXia türüne katan Tsui Hark’ın bu kült aksiyon filmi, John Carpenter’ın Big Trouble in Little China filmine de esin kaynağı olmuş. Beşinci yüzyılda Çin’de geçen filmin kahramanları, iç savaş sürerken kendilerini fantastik bir macerada bulan askerler. Genç Ti, usta Ting Yin’in çırağı olur. İkili, Hsiao ve Yi-chen’le birlikte efsanevi ikiz kılıçları ele geçirmeye çalışırlar. Bu kılıçlar, fani dünyayı ele geçirmek için ölüler dünyasından savaş açan Kanlı İblis’i yenebilecek tek silahlardır.
BOK ÇUKURUNDAKİ KADIN | Marlon Rivera / 2011
Oyuncular: Eugene Domingo, JM de Guzman, Kean Cipriano / Filipinler / 2011 / HDCAM / Renkli / 87’ / Filipince; İngilizce ve Türkçe altyazılı
Bu komedi üç sinemacıdan oluşan hırslı, fakat yolunu şaşırmış ekibin bir gününü anlatıyor. Yönetmen Rainier, Yapımcı Bingbong ve Yapım Asistanı Jocelyn hep beraber Oscar’lık bir film yapmaya karar verirler. Hepsi varlıklı, iyi eğitimli ve kararlı sinema mezunlarıdır. Ellerinde hoş bir senaryo da vardır, fakat kendi filmlerini yanlış anlamışlardır. Cinemalaya Festivali tarihinde en çok izlenen film olan Bok Çukurundaki Kadın sanat yapma sanatını konu alan bir komedi.
TUTSAK | Brillante Mendoza / 2012
Oyuncular: Isabelle Huppert, Katherine Mulville, Marc Zanetta / Fransa-Filipinler / 2012 / DCP / Renkli / 120’ / Tagalog-İngilizce; Türkçe altyazılı
Fransız insani yardım gönüllüsü Thérèse Bourgoine, Filipinler’deki Palawan Adası’nda bir STK’da çalışmaktadır. Thérèse, kendisi gibi gönüllü çalışma arkadaşı Soledad ve bir grup turist, köktendinci bir grup tarafından kaçırılırlar. Grup, Mindanao Adası’ndaki dağların derinliklerinde bir kampa sığınır ve Filipinler ordusundan kaçmaya başlar. Rehineler ve gerillalar sürekli hareket halinde, peşlerinde askerlerle bir kamptan diğerine geçer ve aylarca süren zorlu bir sınav verirler. Kinatay, Lola ve Serbis adlı filmlerin yönetmeni, Altın Lale Uluslararası Yarışma jürisi üyesi Brillante Mendoza tarafından yaşanmış olaylar esas alınarak çekilen Tutsak prömiyerini şubat ayında Berlin Film Festivali’nde yaptı.