S. Özgür Ilgın
Saga (2016) isimli filmi izlediğimden beri heavy metal ile komediyi bir araya getirmeye çalışan İskandinav sineması örneklerine ihtiyatla yaklaşıyorum. Daha açık söyleyecek olursam İskandinavların mizah ile ilgili ciddi sorunları olduğunu düşünüyorum. Juuso Laatio ve Jukka Vidgren’in yönettiği 2018 yapımı Hevi Reissu / Heavy Trip, aksaklıklarına rağmen ihtiyat kalkanını biraz indirmeme neden olan bir film.
Filmin kahramanı olan Turo (Johannes Holopainen), Pasi (Max Ovaska), Lotvonen (Samuli Jaskio) ve Pätsi (Antti Tuomas Heikkinen), Finlandiya’nın ruhsatsız kasabasında yaşayan dört metal müzisyenidir. 12 yıl boyunca hiç gerçek seyirci önüne çıkmadan sadece bodrum katında prova yapan ve kasabalı tarafından hor görülen dört kafadarın hayatı, Norveç’teki metal festivaline davet edilmeleriyle değişir. Acaba Turo ve arkadaşlarının Impaled Rektum adlı grubu Norveç’teki festivalde çalıp ünlü olmayı başarabilecek midir?
Sığ ve karikatürize, tek boyutlu kişilikler, klişe olay örgüleri, kavuşulacak bir sevgili (Mila – Minka Kuustonen), yolda başa gelecek zorluklar, aşırı “oynayan” oyuncular, kaba komedinin demirbaşlarından. Bununla bir sorunum yok. Fakat kaba komedi, romantik komedi ve absürt komedi öğelerinin, “votka martini, karıştırılmayacak, çalkalanacak” düsturundan hareketle birbirinin içinde erimeden heterojen bir şekilde dağılması, izleme zevkini etkiliyor. Senaryo yazarlarının (3 kişi kendileri) abartılı mimikler, aşırı oynamalar ve klişe olaylarla dolu kaba komedi yapmak ile ince esprilerle örülü bir absürt komedi yapmak arasında kararsız kaldığı belli.
Girişi kapatıp gelişmeye geçtiğiniz andan itibaren oldukça harcıalem bir komedi izlediğinize dair bir hoşnutsuzluk duyuyorsunuz. Ama filmin sonuna doğru denge tutturulduğunda film güzelleşmeye başlıyor ve ortalara doğru raydan çıkmış olan gezi, daha sonra yeniden raylara dönerek tam yol finale ulaşıyor. Filmin benim için tam anlamıyla istimini alıp sağlam bir şekilde yürümeye başladığı yer dört kafadarın Norveç askerlerinden kaçıp suya atladığı kısım oluyor. Karaya çıktıklarında karşılaştıkları Viking kıyafetli gençlerin gemisiyle metal festivaline gitmeleri, Vikinglerin kafadarları tutuklamaya gelen polisleri kalkanları ile engellemesi, tabuta “crowd surf” yaptırılması falan müthiş komik ve coşkulu bir olaylar silsilesi oluşturuyor.
Heavy metal konusunda zaman zaman dışarıdan bakış klişeleri kullanılırken bazen de “içeriden” öğeler, terimler kullanılıyor. Tabi bu “içeriden” öğelerle üretilen esprilerin heavy metal’e ve terminolojsine uzak olan seyircilere ne ölçüde geçtiği muallakta. Örneğin Pasi’nin deyimiyle Impaled Rektum grubu “symphonic post-apocalyptic reindeer-grinding Christ-abusing extreme war pagan Fennoscandian metal” (senfonik kıyamet sonrası ren geyiği öğütücü İsa tacizicisi ekstrem savaş pagan Fennoskandiyan(*) metali) yapıyor. Metal fanzini kültürüne sahip olmayan türden izleyiciler için “grinding” sözcüğünün çift anlamlılığına dayanarak yapılan sözcük oyunu boşa düşüyor, sözcük sadece Lotvonen’in öğütme makinasına sıkıştırdığı ren geyiği karkasından ibaret kalıyor. Halbuki “grinding” sözcüğü hem “öğüten” anlamıyla “ren geyiği öğüten” sıfatını tamamlayarak “metal”i niteliyor hem de “grind(**) müzik türüne ait özellikler taşıyan” anlamına geliyor.
Turo ve dostlarının Impaled Rektum, yani Kazığa Geçirilmiş Egzoz (çeviride bir miktar tahrifat yapmış olabilirim!) adlı müzik grubu, bana gerçekte var olan Impaled Nazarene isimli şahane Finlandiyalı eski black metal, yeni “ekstrem nükleer metal” -tür isimlendirmesine dikkat!- grubunu hatırlattı. Finlandiya’nın orta büyüklükteki birkaç yüz bin nüfuslu Oulu şehrinin kırsalından gelen Impaled Nazarene (Kazığa Geçirilmiş Nasıralı, Hristiyan) ile Impaled Rektum’un hikayesi sanki azıcık çakışıyor gibi.
Heavy Trip bakımı, ince ayarları yapılmadan uçurulan bir uçak, sarsıla sarsıla uçsa da sonlara doğru yaptığı atak ile doğru rotaya girip, doğru akrobatik hareketleri peş peşe sıralayan bir film. Şunu söyleyebilirim ki filmin son bölümündeki anlayış tüm filme yedirilmiş olsaydı, Heavy Trip parmakla gösterilecek bir komedi olabilirdi. Peki sonlardaki toparlanma, filmi mutlu ve pozitif duygular içinde bitirmemize ve “izleyin, seversiniz” dememize yetiyor mu? Kesinlikle evet!
Öteki Sinema için yazan: S. Özgür Ilgın
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]
(*) Bu film vesilesiyle çok gerekli, bir o kadar da yararlı bir kelime öğrenmiş oluyoruz efendim: Fennoskandiya! İsveç, Norveç, Finlandiya ve birkaç Rus oblastını içeren yarımadaya verilen isimmiş. Hemen ikili gruplar halinde mahallelere dağılıp cümle içinde kullana kullana dolaşmaya başlayabilirsiniz.
(**) Grind: Punk kökenli, aşırı hızlı ve ekstrem metal türlerinden biri. En karakteristik özellikleri avuç içi susturmayı fazla kullanmadan çalınan punkvari gitar ritmleri, death ve black metal vokallerini andıran böğürtülü veya çığlığımsı vokaller ve blastbeat adı verilen, bir çeşit jazz (ve sonrasında punk) vuruşundan türemiş davul ritmini kullanmasıdır. Şarkı sözleri bazen iğneleyici siyasi mesajlar içerir. Death metal gibi gore içeriğe sahip şarkı sözlerine sahip olabilir. Bazen de vokal, hiçbir anlamlı söz içermeyebilir ve ekstrem bir enstrüman olarak kullanılması anlayışına dayanan böğürtü ve çığlıklardan oluşabilir. Grind, death metal ve black metal’i oldukça etkileyen bir türdür.
[/box]